  |
||||
| Dordtse kajak- en kanovereniging Dajaks | ||||
| actueel vereniging opleidingen/cursussen toertochten tochtplanning techniek inleiding de basisslag sturen lage steun golven de boogslag meer boogslag stuurgedrag analyse techniek balanceren de eskimorol de puntredding de X-redding X, hielhaak en kiwi de H-redding kajak surfen snelste kajak hellen kano reparatie gelcoat getijden de canadees zelf bouwen software werkzaam in de Biesbosch De Biesbosch contact aanvragen lidcode 
|
Het ontstaan van de getijden Het oude model Het eerste plaatje kun je je waarschijnlijk herinneren, van school of uit een kayak instructie boek.  Het plaatje stelt de wereld voor, met een mantel van water. Door de invloed van zon en maan wordt die mantel elliptisch getrokken. Vervolgens draait de aarde onder die elliptische mantel door. Vanuit ons gezien (vanuit een vaste plek op het aardoppervlak) lopen er dus twee vloedgolven rond de aarde. Zowat iedere twaalf uur komt er zo'n golf langs. We noemen dat hoogwater. Als kind nam je dat soort informatie natuurlijk voor zoete koek aan, maar als volwassene mag je er toch wat vragen bij stellen. Bijvoorbeeld: Als zo'n golf in 24 uur de aarde rondloopt, dan heeft hij over de evenaar een snelheid van 1700 kilometer per uur. In minder dan 10 minuten moet die golf de hele Nederlandse kust langslopen. Waarom doet die golf er in werkelijkheid dan 9 uur over? Waarom loopt de vloedgolf bij Nederland niet met de maan mee (oost naar west) maar ertegenin? Het vasteland van Amerika loopt zowat van pool tot pool. Loopt die golf daar overheen of onderdoor? Waarom hebben sommige delen van de wereld twee maal per dag hoogwater en andere delen maar éénmaal? De kracht van de maan is niet zo gek groot: Daarmee krijg je de oceaan maar 30 centimeter opgetild. Hoe komen we dan aan een getij van gauw twee meter in Nederland en tot zestien meter bij Schotland? Welke sukkel heeft dat stomme plaatje bedacht, en waarom wordt het nog steeds in alle boeken aangehaald? Een nieuw model Arrogant als ik ben kom ik met een geheel nieuw model voor de getijdenbeweging: Het badkuipmodel. De getijden in onze oceanen klotsen, zoals water in een badkuip kan klotsen.  Ben je experimenteel ingesteld, doe dan eens de volgende, zeer wetenschappelijke proef (ben je echt wetenschappelijk ingesteld, dan heb je het al lang gedaan): - Vul een badkuip (of gootsteen) half met water. - Maak met je hand bewegingen in het water. - Neem waar hoe in het water golven ontstaan die heen- en weer kaatsen tussen de randen en een zeer ingewikkeld golfpatroon vertonen. - Laat het water even tot rust komen, en maak dan met je hand één golf. Kijk even hoe die golf heen en weer kaatst, ga dan met je hand steeds diezelfde golf een duwtje in de rug geven. Je ziet dat je met heel weinig inspanning die golf steeds hoger kan maken. Je hebt nu de eigenfrequentie van je badkuip ontdekt: De ideale klots-snelheid. - Probeer nu eens het bad met een andere snelheid te laten klotsen. Ben je er handig in, dan lukt het om twee golven heen en weer te laten gaan, misschien zelfs drie, maar gelijkmatig klotsen op andere snelheden is onmogelijk. De Atlantische Oceaan is zo'n badkuip. De eigenfrequentie is zowat 12 uur. Iedere 24 uur komt de maan voorbij die de golf een duwtje in de rug geeft. Dat de eigenfrequentie 12 uur is, en dat de maan precies iedere twee golven langskomt met zijn duwtje is toeval. Was die verhouding anders geweest, dan hadden we stomweg geen getijden gehad.  Voor de muggenzifters: Ik stel de zaken te eenvoudig voor. In feite bestaan de oceaan uit een hele collectie badkuipen, waarvan er altijd wel eentje precies met de maan samenspeelt. Al die badkuipen wisselen golven uit met elkaar, versterken en verzwakken elkaar... Het hele model van de golven in de oceaan is nog steeds niet volledig in kaart gebracht. Het volgende plaatje geeft wel enig inzicht: In het zuidelijk deel van de oceaan stroomt de vloedgolf van zuid naar noord, in het noordelijke deel stroomt het in cirkels, tegen de klok in.  (Kaart is gecopieerd uit de Times Atlas of the Oceans) Getijden in de Noordzee De Noordzee is te klein om zelf getijden te maken. Wij krijgen ons tij van de Atlantische Oceaan. De klotsbeweging aldaar stuwt iedere twaalf uur een golf water de Noordelijke IJszee in. De IJszee doet daaruit energie op voor z'n eigen getijdenbeweging, in een cirkel. Die voedt weer een cirkel in de noordelijke Noordzee, die weer een cirkel voedt in het kleine zeetje voor onze kust. De golf die bij ons aankomt, is in feite twee dagen geleden ontstaan op de Atlantische Oceaan! De animatie laat zien hoe die golven rondstromen in onze buurt. Opeens wordt een stuk duidelijker dat ons getij niet direct samenhangt met de plek van de maan aan de hemel. Je begrijpt hoe de golf, die met 2000 kilometer per uur over de oceaan stroomt, bij ons is afgeremd tot 30 kilometer per uur. In je badkuip heb je ook gezien hoe een heel kleine beweging in het midden van het bad een groot verschil kan zijn bij het uiteinde: Daardoor kan het water bij Schotland 16 meter omhoog gezwiept worden.  Je begrijpt misschien ook wat een wonder het is dat mensen jaren vooruit de tijden van hoog- en laagwater kunnen voorspellen, en zelfs de hoogte ervan! Daar kan geen astroloog tegenop. Dit artikel is geschreven door Niels Blaauw Zijn persoonlijke site met meer interessante info: homepage Niels Blaauw |
|||